Phản ứng của chính phủ và phía đối lập Vụ tham nhũng lớn tại Thổ Nhĩ Kỳ 2013

Từ lúc bắt đầu của cuộc điều tra, chính phủ của đảng Công lý và Phát triển (AKP) đã thanh lọc hàng ngũ của lực lượng cảnh sát, đuổi hàng tá cán bộ chỉ huy cảnh sát, nổi tiếng nhất là ông Hüseyin Çapkın, chỉ huy trưởng của cảnh sát tại Istanbul.[8] Theo tờ báo đối lập "Today's Zaman" tường thuật vào hôm thứ tư, ở Istanbul khoảng 400 cảnh sát khác mà có liên hệ đến cuộc điều tra bị chuyển đi nơi khác. Như vậy từ khi cuộc điều tra này bắt đầu khoảng 500 cảnh sát trên toàn quốc đã mất chỗ làm.[9] Bộ Nội vụ và bộ Tư pháp đã thay đổi luật lệ, buộc các lực lượng an ninh phải luôn luôn tường trình lên cấp trên các hoạt động của họ.[10] Điều này bị chỉ trích bởi hội đoàn các luật sư ở Thổ (Union of Turkish Bar Associations), mà đã đưa vụ này ra tòa án tối cao của Thổ (Turkish Council of State).[11].
Ngày 27.12.2013, tòa án tối cao đã ngăn chận không cho thi hành sắc lệnh trên, cho đó là vi phạm hiến pháp, làm như vậy là trái lại với nguyên tắc tam quyền phân lập.[12]

Nhiều nguồn đối lập khác nhau đã lên án chính phủ đã dùng quyền lực để gây ảnh hưởng trong nền tư pháp và để che giấu tham nhũng. Trong số phản đối có đại biểu quốc hội Oktay Vural của đảng Phong trào Quốc gia.[13]

Về phía chính phủ, theo phát ngôn viên của chính quyền Hüseyin Çelik, 4 bộ trưởng mà đã dính líu vào cuộc điều tra này đã tỏ ý muốn từ chức với thủ tướng Recep Tayyip Erdoğan vào ngày 22 tháng 12.[14]

Erdoğan cho rằng cuộc điều tra này là một âm mưu quốc tế và hứa sẽ trả đũa cộng đồng của phong trào Gülen.[15] Gần đây đã có những đối kháng giữa Erdoğan và Gülen: Hakan Şükür, thường được xem là đồ đệ của Gülen, đã từ bỏ chức vụ trong đảng Công lý và Phát triển vào ngày 16 tháng 12.[16] Erdoğan cũng đã dọa sẽ trục xuất Francis Ricciardone đại sứ của Hoa Kỳ tại Thổ.[17] Đằng sau cuộc điều tra này người ta phỏng đoán đây là một vụ tranh giành thế lực giữa Erdoğan và những người ủng hộ của nhà truyền giáo Fetullah Gülen, đang sống ở Hoa Kỳ. Phong trào Gülen được biết là đặc biệt có nhiều ảnh hưởng tới tư pháp và cảnh sát.[18]

Erdoğan đã rời khỏi nước đi viếng thăm Hồi quốc Pakistan vào ngày 23 tháng 12 trong lúc vụ này đang chiếm những trang đầu trên các tờ báo tại Thổ.[19]

Muhammed Mısır, một công chức cao cấp trong bộ Y tế cũng đã từ chức sau khi bị nghi ngờ là đã nhận tiền hối lộ vào ngày 24 tháng 12.[20]

Muammer Güler (bộ Nội vụ), Zafer Çağlayan (Bộ Kinh tế), cả hai mà có con trai bị bắt trong vụ tham nhũng này, đã cùng nhau từ chức vào ngày 25 tháng 12.[21] Chiều ngày hôm đó, Erdoğan Bayraktar (Bộ Môi trường và Hoạch định thành thị) từ bỏ chức vụ bộ trưởng lẫn đại biểu quốc hội. Bayraktar nói là ông ta không hài lòng lắm khi buộc phải từ chức, nói thêm rằng, đáng lẽ thủ tướng Recep Tayyip Erdoğan cũng phải từ chức, cho là những việc làm của ông ta đều có sự chấp thuận của thủ tướng.[22][23]

İdris Naim Şahin, cựu bộ trưởng nội vụ, đã bỏ đảng Công lý và Phát triển (AKP) vào ngày 25 tháng 12. Ông ta nói, việc chính phủ đã trừng trị thẳng tay trong tổ chức cảnh sát và hệ thống tư pháp không thể giải thích bằng lý lẽ hay các quan niệm về Luật pháp và Công lý.[24]Erdal Kalkan, một đại biểu quốc hội của vùng Izmir, đã ra khỏi đảng AKP vào ngày 26 tháng 12 vì vụ bê bối này.[25] Haluk Özdalga, đại biểu quốc hội của vùng Ankara, cũng ra khỏi đảng AKP với cùng lý do.[26] Nhân vật thứ 3 mà cũng ra khỏi đảng là ông Ertuğrul Günay, đại biểu quốc hội vùng Izmir và là cựu bộ trưởng Văn hóa.[27]

Cải tổ nội các

Trong một diễn văn với báo chí ngày 25, thủ tướng Recep Tayyip Erdoğan tuyên bố sẽ thay 10 bộ trưởng trong nội các.[28]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Vụ tham nhũng lớn tại Thổ Nhĩ Kỳ 2013 http://www.aktifhaber.com/operasyonda-ele-gecirile... http://www.businessinsider.com/mustafa-erdogans-al... http://www.dokuzeylulgazetesi.com/haber-4496-basba... http://www.ntvmsnbc.com/id/25487798 http://www.nytimes.com/2013/10/05/world/middleeast... http://www.nytimes.com/2013/12/26/world/europe/tur... http://www.trthaber.com/haber/gundem/hakan-sukur-i... http://www.spiegel.de/politik/ausland/staatskrise-... http://www.sueddeutsche.de/politik/korruptionsskan... http://www.zeit.de/politik/ausland/2013-12/tuerkei...